Syndrom oszusta: kiedy sukces staje się pułapką?

Choć na zewnątrz osoby zmagające się z tą przypadłością mogą wydawać się pewne siebie, a w życiu prywatnym i zawodowym osiągają sukcesy, to wewnętrznie odczuwają lęk i wątpliwości, obawiając się, że zostaną odkryci jako oszuści. Osoby dotknięte tym syndromem mają tendencję do bagatelizowania swoich osiągnięć, przypisując je szczęściu, zbiegowi okoliczności lub pracom innych osób, zamiast własnym umiejętnościom i wysiłkowi. Zjawisko to może mieć różnorodne źródła. Często jest efektem wychowania, w którym osiągnięcia były niedoceniane lub dyskredytowane. Ponadto presja społeczna i kulturowa, by osiągać doskonałość we wszystkim, może dodatkowo podsycić syndrom oszusta.

Jedną z charakterystycznych cech osób dotkniętych tym syndromem jest perfekcjonizm. Niezależnie od tego, jak wiele osiągną, zawsze będą uważać, że mogą zrobić to lepiej. Ta ciągła walka o doskonałość może prowadzić do chronicznego stresu i wypalenia zawodowego.

Niestety, syndrom oszusta może prowadzić do wycofywania się i unikania wyzwań, aby uniknąć ryzyka „bycia zdemaskowanym”. W skrajnych przypadkach może nawet doprowadzić do depresji i pogorszenia samooceny.

Jak sobie radzić z syndromem oszusta?

Jak więc można pokonać syndrom oszusta? Po pierwsze, ważne jest zrozumienie, że sukcesy nie są zasługą przypadku. Warto docenić swoje osiągnięcia i pamiętać, że każdy ma prawo do popełniania błędów. Ważne jest także otwarte rozmawianie o swoich obawach z bliskimi lub specjalistami, którzy mogą pomóc w radzeniu sobie z tym syndromem. Terapia może odbywać się w nurcie psychodynamicznym, w którym aktualnie pracuje. Najczęściej przyjmuje ona postać rozmowy, podczas której pacjent dokonuje „przeniesienia” negatywnych emocji na terapeutę. Głównym celem psychoterapii w tym podejściu jest analizowanie oraz przezwyciężanie ukrytych konfliktów i nieświadomych treści, co umożliwia pacjentom odzyskanie kontroli nad swoim życiem i przyczynia się do poprawy ich funkcjonowania w codziennych sytuacjach. To podejście kierowane jest do osób, które pragną zrozumieć genezę swoich problemów i dążyć do trwałej transformacji. Odpowiednia terapia jest jedynym i właściwym rozwiązaniem tego problemu. Jednak istnieje zestaw praktyk, które możemy wstępnie zastosować, przed pójściem po specjalistyczną pomoc, aby poradzić sobie z tym problemem:

• Przestań porównywać się z innymi – jest to trudne do zrealizowania, gdyż nie da się w pełni przestać porównywać swoich osiągnięć do innych. Jednak zazwyczaj do porównania wybieramy osoby dużo bardziej kompetentne, zamożniejsze, inteligentne i zapominamy o tym, że każdy startuje z innego punktu w życiu. Często także my sami przeceniamy osiągnięcia takich osób, co prowadzi do obniżenia naszej samooceny. Pewne rzeczy są dla nas nie do przeskoczenia, dlatego powinniśmy się przede wszystkim porównywać z samym sobą z przeszłości i starać się być coraz lepszymi. Musimy uświadomić sobie fakt, że jesteśmy wartościowi i mamy kompetencje do wykonywania danego zawodu, oraz atuty przemawiające na naszą korzyść.
• Celebruj sukcesy nawet te najmniejsze – osoby dotknięte syndromem oszusta szukają swojej walidacji w sukcesach, a jednocześnie umniejszają ich znaczeniu. Aby przerwać to błędne koło, należy zrozumieć, że nasze sukcesy są warte celebrowania. W ten sposób możemy zrozumieć, że jesteśmy wartościowi i nawet drobne osiągnięcia zasługują na pochwałę.
• Porozmawiaj z kimś bliskim – przed udaniem się na terapię możemy skonsultować nasze obawy z bliskimi. Zachowanie swoich uczuć dla siebie może negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne, przyczyniając się do nasilenia syndromu oszusta i utrudniać rozwiązanie tego problemu. Jeżeli symptomy syndromu oszusta ujawniają się podczas naszej pracy, możemy się podzielić naszymi obawami z zaufanymi współpracownikami.

Pozytywne wsparcie, budowanie pewności siebie oraz terapia są kluczowe do przezwyciężenia syndromu oszusta. Warto również pracować nad akceptacją własnych ograniczeń i zrozumieniem, że nikt nie jest doskonały. Dopiero wtedy można zacząć cieszyć się zasłużonym sukcesem i rozwijać się, nie obawiając się „bycia odkrytym” jako oszust.